संगीत आणि मन – वर्ल्ड म्युझिक डे विशेष
२१ जून – जागतिक संगीत दिन
डॉ. अमोल देशमुख (मनोचिकित्सक व न्यूरोसायकेट्रिस्ट)
मनाचे संगीत – आणि संगीताचे मनाशी नाते
“मन उदास असो किंवा आनंदी – संगीत आपली सोबत कधीच सोडत नाही.”
कधी एखादा सुर लावल्यावर आपल्या मनातील आठवणी डोळ्यांसमोर येतात, हळवे क्षण जागवले जातात, किंवा चेहऱ्यावर नकळत हसू उमटतं – हे संगीताचं सामर्थ्य!
संगीताचं मानसिक आरोग्यावर होणारं सकारात्मक परिणाम
संगीत केवळ कानांना सुखावणारं नसतं, तर मेंदूच्या रसायनांवरसुद्धा परिणाम करतं. संशोधनानुसार:
संगीत चिंता कमी करतं – विशेषतः शास्त्रीय, मेडिटेशन म्युझिक
डिप्रेशन कमी करण्यास मदत करतं – सकारात्मक गाणी मेंदूतील डोपामिन वाढवतात
संगीत झोप सुधारते – शांत संगीत झोपेपूर्वी ऐकल्यास अनिद्रेला आराम मिळतो
मेंदूचं कार्य सुधारतं – म्युझिक थेरपीमुळे अल्झायमर व पार्किन्सनसारख्या रुग्णांमध्येही फरक जाणवतो
म्युझिक थेरपी – उपचारातली एक नवीन दिशा
आज अनेक मानसोपचार तज्ज्ञ म्युझिक थेरपी चा वापर औषधांबरोबर करत आहेत.
ADHD, Autism, चिंता विकार, PTSD अशा विविध मानसिक स्थितींमध्ये संगीत उपयोगी ठरतं.
कधी शब्द अपुरे पडतात, तेव्हा संगीत व्यक्त होतं.
तुम्ही संगीताचा उपयोग कसा करू शकता?
दिवसाची सुरुवात शांत किंवा प्रेरणादायी संगीताने करा
झोपेपूर्वी १० मिनिटं धीम्या गाण्यांचा आस्वाद घ्या
स्ट्रेस आला की आवडतं गाणं ऐका – डोळे बंद करा, फक्त स्वतःशी रहा
मुलांसाठी, वृद्धांसाठीही संगीत एक शक्तीशाली साधन ठरू शकतं
संगीत आणि मन – दोघांचीही काळजी घ्या
संगीत तुमचं मूड बदलू शकतं, पण जर तुमचं मन दीर्घकाळ चिंतेत, निराशेत किंवा थकव्यामध्ये अडकलेलं असेल,
तर केवळ संगीत पुरेसं नाही – डॉक्टरांचा सल्ला घेणं देखील तितकंच गरजेचं आहे.
आजच्या संगीतदिनी स्वतःला एक वचन द्या – की मनासाठीही वेळ काढाल.
“गाणं ऐका, मन ऐका… आणि हवं असल्यास, तज्ज्ञाशी बोला.”
डॉ. अमोल देशमुख
मनोचिकित्सक व न्यूरोसायकेट्रिस्ट
